Melyn Chow en Kim Zeevalk studeerden in 2022 af aan de Mimeopleiding van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (AHK) met hun video-installatie I happen to be doing this for you, een werk op het snijvlak van mime, videokunst en body politics. In het werk, door de makers zelf 'mime porn' genoemd, spelen 15 mimespelers in uiteenlopende audiovisuele werken, die het publiek toelaten in hun alternatieve, sensuele universum.

Begin 2023 ontwikkelden Melyn en Kim de installatie verder in samenwerking met Frascati Producties. Filmjournalist KEES Driessen sprak met de makers over hun werk.

In levenden lijve hebben mimeperformers Melyn Chow en Kim Zeevalk veel weg van hun video-installatie I happen to be doing this for you. Zelfverzekerd, onderzoekend, serieus en enthousiast. Hun video-installatie, getoond in een verduisterde ruimte die bezoekers blootsvoets betreden, verkent een tussenwereld van seksualiteit die ambigue en vreugdevol is. Een universum waar kauwgom en transparante vloeren in hiërarchie gelijk staan aan lichaamsdelen en bewegingen. Voor deze makers is het erotische onlosmakelijk verbonden met nieuwsgierigheid en plezier. En het begon allemaal met een grap.

Kim: "We liepen samen door Antwerpen en hadden toevallig een gesprek over porno. Melyn zei: 'Weet je, ik hou niet echt van porno.' En ik zei: 'Ha, ik ook niet! Maar er moet toch wel een soort porno bestaan die ons wel aanspreekt?' Melyn zei: 'Wat dacht je van… mimeporno? Eerst zagen we dit als een grapje. Maar toen..."

Melyn: "... moesten we beslissen wat we voor ons afstudeerjaar op de Mime School zouden gaan maken. Ik vroeg Kim: wil je dit nog steeds doen? Want mimeporno voelt als een logische combinatie: als mimeperformers creëren we een sensueel universum en zijn we getraind om onze zintuigen te gebruiken, om te bewegen en te performen door te luisteren, aan te raken, te zien en zelfs te proeven. Op de opleiding hadden we alle middelen en spelers in huis om dit te maken, dus besloten we ervoor te gaan. En ik ben heel blij dat we dat gedaan hebben."

Veel kunstenaars verschuilen zichzelf liever achter het woord 'erotiek'. Waarom hebben jullie ervoor gekozen om het woord ‘porno’ te gebruiken?

Melyn: "Daar hebben we het over gehad." 

Kim: "Heel vaak." 

Melyn: "Een van de redenen waarom we juist voor 'porno' hebben gekozen is omdat het zo duidelijk met video geassocieerd is."

Maar jullie laten geen 'expliciete' seksualiteit zien.

Kim: "De functie van mainstream porno is vooral opwinding en een hoogtepunt voor de kijker. En wij zijn op zoek naar iets anders. We wisten nog niet precies wat, maar het had te maken met een stap terug doen en vragen: wat betekent het om een lichaam te hebben dat tot opwinding in staat is?"

Melyn: "Ons werk gaat over gevoel en sensualiteit. En we proberen de hiërarchie van lichamen en lichaamsdelen erin ter discussie te stellen."

Kim: "Ik weet zeker dat meer mensen deze dingen onderzoeken, maar in mijn kleine wereldje zag ik het niet. En door het werk 'porno' te noemen, willen we ons werk onderdeel van het debat rondom pornografie maken."

Melyn: "Maar we scheppen met dit woord misschien ook bepaalde verwachtingen die sommige mensen kunnen teleurstellen."

Willen jullie porno dan breder trekken?

Melyn: "Kim gaf me het boek Pleasure Activism van adrienne maree brown, die vraagt: ‘Tot wat programmeren we onszelf om te verlangen?’ Toen ik dat las, voelde ik een glimlach vanbinnen: 'Aha, dat is wat we aan het doen zijn! We proberen verlangen te herprogrammeren’."

En dit hebben jullie nog niet eerder in alternatieve vormen van porno gezien?

Kim: "We hebben naar alternatieve porno gekeken, en een deel daarvan was inderdaad 'alternatief'. Ja, je ziet andere lichamen dan in mainstream porno. En veel verschillende uitingen van genot. Dat is goed, maar de formule is vaak nog steeds hetzelfde: verleiding, voorspel, actie, climax, en dat is het. Die op actie gebaseerde verhaallijn is saai. Toen dachten we: hier zit iets dat wij kunnen toevoegen!"

Melyn: "Er spelen veel raciale machtsdynamieken in porno. Als vrouwelijke Aziatische pornoregisseur is het belangrijk voor mij dat de lichamen die we de ruimte in brengen gelijkwaardig zijn. Zoals de video van de 'blob' van mensen die samen bewegen - niemand is dominant. Het is abstracter."

Kim: "Waarom hebben we überhaupt een machtsdynamiek nodig? Dat is ook de reden waarom we altijd met onze performers in dialoog zijn: hoe voel jij je sexy? Welke kleding wil jij dragen? Hoeveel wil jij uittrekken? We proberen voor hen natuurlijke manieren te vinden om te bewegen in een context die wij theatraal interessant vinden. Maar we hebben nooit een exacte choreografie."

Melyn: "Sommige mensen voelen zich sexier in ondergoed of een beha. Dus onze boodschap is niet: 'Je goed voelen over jezelf betekent dat je volledig naakt gaat.' We luisteren naar onze grenzen en die van hen."

Jullie werden geïnspireerd door Audre Lorde's essay Uses of the Erotic, waarin 'het erotische' een kracht is die tot alles in staat is. Hoe hebben jullie die theorie verwerkt? 

Kim: "Een kracht die voor alles gebruikt kan worden, ja, en die je bij alles zou moeten gebruiken. Je kunt je bewust zijn van je vulva als je een kop koffie zet - en dan gaat het er heel anders uitzien en voelen. Lorde weigert om erotiek te beperken tot een afgebakend deel van ons leven. Van jongs af aan wordt ons geleerd dat als je gaat masturberen, dat je het thuis moet doen met de deur op slot. Maar wat als we erotiek weer in het dagelijks leven uitnodigen? Dan kan elke handeling sensueel gedaan worden."

Melyn: "Zoals kauwgom kauwen. Of gel in je haar doen. Lorde zegt ook dat je je moet laten leiden door je gevoel en dat je dit niet als minderwaardig moet zien dan rationeel denken. Dus tijdens het filmen van mimeporno gebruikten we ons lichaam als kompas: voelt het goed? Op dezelfde manier begeleiden we onze performers om naar hun lichaam te luisteren."

Kim: "Dat is de kern van ons werk, want wat we proberen vast te leggen in onze video's is niet alleen beeld, het is een gevoel. Een gevoeld moment."

Melyn: "Ik vind het mooi hoe in de rokjesscène de performers vrolijk hun eigen ding doen, huppelend en dansend. En soms performen ze ook voor de camera. Omdat ze dat willen: ‘Ik zie dat je me ziet.' Daarom vind ik onze titel zo mooi: 'Ik doe dit toevallig voor jou'. Ik doe dit in de eerste plaats voor mezelf en jij bent er toevallig bij."

Kim: "Dus jij, de kijker, bent er ook voor mij. Maar ik ben er ook nog steeds voor jou, en dat is oké."

Dit draagt ook bij aan een mate van ambiguïteit die de kern vormt van de installatie. En, zo stellen Melyn en Kim, van mime zelf.

Kim: "Als een video niet goed aanvoelt, is dat vaak omdat hij niet ambigu genoeg is."

Melyn: "Als er geen ruimte is voor verbeelding, voelt het voor ons een beetje dood."

Kim: "Als je moet kiezen tussen zitten en staan, gaat mime altijd voor het tussenin: de ruimte waarbinnen het nog niet duidelijk is waar het naartoe gaat. Volgens mij zei jij dit zelfs nog tegen de performers tijdens het filmen, Melyn: ‘Zodra je weet wat je doet, verander het.' Dat houdt de dingen levendig en speels. Want onze porno is geen porno in de traditionele zin van het woord, maar het is ook niet géén porno. Ik ben niet volledig opgewonden, maar ik voel ook niet niets. Maar wat voel ik dan wel?"

Zoals in de voetenvideo’s? Ik vind de tegenstrijdigheid hierin geweldig- een erotische voetscène op het ene scherm, een grappige making-of op het andere, met de kijker daartussenin. 

Melyn: "De bezoekers kunnen niet beide tegelijk zien. Ze moeten kiezen.” 

Kim: "Door de making-of erbij te betrekken, breken we de vierde muur volledig af. De extremen maken het interessant."

Jullie vertelden ook geïnspireerd te zijn door Joey Soloway’s theorie van de female gaze in film. Hoe hebben jullie dit verwerkt?

Melyn: "Eén aspect hiervan is de erkenning van de camera. De performer toestaan om zich het bekeken worden weer toe te eigenen. Want als ik kijk naar hoe jij naar mij kijkt, hebben we een dialoog, in plaats van dat jij mij passief observeert en objectiveert terwijl ik een rol speel."

Kim: "Deze dialoog is ook heel typerend voor mime. In ons werk passen we dit ook toe als we nadenken over hoe het publiek beweegt en hoe hun lichaam betrokken is."

Melyn: "Als je naar de rokjesscène wilt kijken, moet je je hoofd optillen. Voor een andere video moet je gaan liggen."

Kim: "Het is bijna als een speurtocht. Het moedigt aan tot een andere manier van bewegen door een ruimte."

Melyn: "Bij het maken van mimeporno is het belangrijk dat we vanuit ons genot bewegen. Een van onze klasgenoten, Pleuni [Veen], gebruikte de term 'bewegen vanuit je vulva'. Ik vind dat vreugdevol en bevrijdend - zelfs als je niet precies weet wat het betekent."

Kim: "Net zoals we nog steeds niet precíes weten wat de female gaze is. We zijn het nog steeds aan het uitzoeken."

Maar je weet het als je iets ziet wat het niet is? 

Kim: "Ja, zeker weten."

Melyn en Kim staan aan het begin. Ze breiden het klankontwerp van hun woordloze werk uit, bewegend van videos met één of twee personen, naar groepen met een verscheidenheid aan lichamen. 

Melyn: We hebben nog niet het hele spectrum bestreken en daar zijn we ons erg bewust van. We zouden bijvoorbeeld graag de representatie van oudere en andersvalide lichamen onderzoeken. Daarom zien we dit als een doorlopend werk.” 

Waarvan de basisprincipes, zoals ik die zie, al in I happen do be doing this for you naar voren lijken te komen. Geen hiërarchie, geen verhaal. Afstand nemen, luisteren naar lichamen en ruimte creëren voor de verbeelding. Ambigu, alledaags en bewust van het publiek. En altijd werken als gelijken, met gelijken en voor gelijken. Zodat we op een dag misschien allemaal een gelijkwaardig deel van porno zijn.

 I happen to be doing this for you van Melyn Chow en Kim Zeevalk / Frascati Producties was in januari 2023 te zien bij Frascati.